ပထမက႑သည္ (အကာအစ္ဒ္) ယံုၾကည္မႈပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ ဥပမာ - အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ တစ္ပါးတည္းေသာ ကိုးကြယ္ရာအရွင္ျဖစ္ေတာ္မူေၾကာင္းႏွင့္ တမန္ေတာ္ျမတ္ မုဟမၼဒ္(ဆြလႅလႅာဟု အလိုင္းဟိ ဝစလႅမ္) သည္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ ေစတမန္ေတာ္ျဖစ္ေတာ္မူေၾကာင္းကို လက္ခံယံုၾကည္ျခင္း။
ဒုတိယက႑မွာ (အအ္မာလ္) က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ ဥပမာ - စြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာေစာင့္ထိန္းျခင္း။
တတိယက႑မွာ (မုအာမလာသ္) အေပးအယူျပဳလုပ္ျခင္းဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ ဥပမာ - ကုန္သြယ္ျခင္း၊ ေရာင္းဝယ္ျခင္း၊ ကန္ထရိုက္လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ျခင္း။
ရွရီအသ္တရားေတာ္၏ ရည္မွန္းခ်က္မွာ လူတို႔အား ေသာကကင္းေဝးစြာႏွင့္ စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ ျဖစ္၏။ မည္သည့္အေျခအေနတြင္မဆို ရွရီအသ္တရားေတာ္သည္ လူတို႔အား ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာမႈရွိေစရန္ ျပညႊန္းထားျခင္း ျဖစ္၏။
ရွရီအသ္တရားေတာ္၏ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို တိက်စြာလိုက္နာက်င့္သံုးသူသည္ စိတ္ဆင္းရဲျခင္း၊ ဝမ္းနည္းပူေဆြးျခင္း၏ဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္ရွိမည္ျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးကိုင္းရွဳိင္းျခင္းမွာ စိတ္ဆင္းရဲမႈအတိဒုကၡတို႔မွ ကင္းစင္ေစၿပီး သုခတရားသာလွ်င္ တိုးပြားလာမည္ျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးကိုင္းရွဳိင္းျခင္းဟူသည္မွာ ကိုယ္ ႏႈတ္ ႏွလံုး သံုးပါးလံုးျဖင့္ အစၥလာမ့္တရားေတာ္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္းကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္၏။ (အိဖာႆြါသ္ တြဲ ၅၊ စာ ၄၄၆)
ဒုတိယက႑မွာ (အအ္မာလ္) က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ ဥပမာ - စြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာေစာင့္ထိန္းျခင္း။
တတိယက႑မွာ (မုအာမလာသ္) အေပးအယူျပဳလုပ္ျခင္းဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ ဥပမာ - ကုန္သြယ္ျခင္း၊ ေရာင္းဝယ္ျခင္း၊ ကန္ထရိုက္လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ျခင္း။
စတုတၳက႑မွာ (အခ္လားက္) စာရိတၱပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ ဥပမာ - မိမိကုိယ္ မိမိ ႏွိမ့္ခ်ျခင္း၊ ရက္ေရာစြာသံုးစြဲျခင္း။
ပဥၥမက႑မွာ (မုအာရွရသ္) လူမႈဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ က႑ျဖစ္၏။ လူတို႔ႏွင့္ ေကာင္းမြန္စြာ ဆက္ဆံေရးျဖစ္ၿပီး၊ အိပ္စက္အနားယူေနသူတစ္ဦးအား အေႏွာင့္အယွက္မေပးျခင္၊ သူတစ္ပါးအား အခက္အခဲျဖစ္ေစမည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္္ျခင္း စသည္တို႔ပါဝင္သည္။
ယင္းက႑ငါးရပ္လံုးကို "ရွရီအသ္" တရားေတာ္ဟု ေခၚ၍ မြစ္လင္မ္တို႔အေနျဖင့္ ယင္းတို႔ကိုလိုက္နာက်င့္သံုးရန္ တာဝန္ရွိ၏။ သို႔ရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ကာလ၌ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ ရွရီအသ္တရားေတာ္ကို က်ဥ္းသည္ထက္က်ဥ္းေအာင္ ျပဳလုပ္လွ်က္ ရွိၾက၏။ အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ကိုသာ ဘာသာေရးျဖစ္သည္ဟု ခံယူၿပီး အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္အား တစ္ပါးတည္းေသာ ကိုးကြယ္ရာအရွင္ျဖစ္ေတာ္မူသည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ မုဟမၼဒ္(ဆြလႅလႅာဟု အလိုင္းဟိ ဝစလႅမ္) သည္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ ေနာက္ဆံုးေစတမန္ေတာ္ျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ခ်က္ရွိလွ်င္ ဂ်ႏၷသ္သို႔ ေရာက္ရွိရန္ လံုေလာက္ၿပီဟု ယူဆၾကေလသည္။ ယင္းသို႔ေသာသူမ်ားသည္ ဆြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာေစာင့္ထိန္းျခင္း၊ စသည့္ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပညတ္ခ်က္မ်ားကို ဖရ္ဇ္ထမ္းေဆာင္ရမည့္ ဝတၱရားမ်ားဟူ၍ လက္ခံယံုၾကည္ၾကေသာ္လည္း လက္ေတြ႕အားျဖင့္ က်င့္သံုးျခင္းမရွိၾကေခ်။ ထိုသုိ႔ ဝတၱရားပ်က္ကြက္ျခင္းေၾကာင့္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္က ျပစ္ဒဏ္ေပးခဲ့ေသာ္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံၿပီးသည့္ေနာက္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑ကို ျပီးျပည့္စံုစြာ လက္ခံထားျခင္းေၾကာင့္ ဂ်ႏၷသ္သို႔ မလြဲမေသြဝင္ေရာက္ၾကရမည္ဟု စြမွတ္ယံုၾကည္ၾကလ်က္ ဆြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇဟ္ေစာင့္ထိန္းျခင္း စသည့္က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ကို ေလးစားစြာလိုက္နာျခင္း မရွိၾကေခ်။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑ႏွင့္ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑ျဖစ္ေသာ ဆြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာေစာင့္ထိန္းျခင္း စသည္တို႔ကို အေရးတယူလိုက္စားေဆာင္ရြက္ၾကေသာ္လည္း က်န္သည့္ အေပးအယူက႑၊ အေရာင္းအဝယ္က႑ အသီးသီးတုိ႔တြင္ (ဟလာလ္) ျပဳပိုင္ေသာနည္းလမ္း၊ (ဟရာမ္) မျပဳပိုင္ေသာနည္းလမ္းဟူ၍ မခြဲျခားေတာ့ပဲ ေပးၾကယူၾက၊ ေရာင္းၾကဝယ္ၾကသည္လည္း ရွိေလသည္။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ အေရာင္းအဝယ္၊ အေပးအယူက႑အသီးသီးကို အေရးတယူလိုက္နာက်င့္သံုးၾကေသာ္လည္း အက်င့္စာရိတၱကို မျပဳမျပင္ ရွိရင္းစြဲအတိုင္းထားလ်က္ ေနၾကသည္လည္း ရွိ၏။ အနည္းငယ္မွ်ေသာ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔သည္သာ မိမိတို႔၏ အက်င့္စာရိတၱတို႔ကို ဆန္းစစ္ျပဳျပင္မႈ ရွိတတ္ၾက၏။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ သူတစ္ပါးအား ႏွစ္ရွည္လမ်ား စာရိတၱပိုင္းဆိုင္ရာ ဆံုးမပဲ့ျပင္မႈ ျပဳခဲ့ၾကေသာ္လည္း မိမိတို႔၏ အမူအက်င့္ဆိုးမ်ားေၾကာင့္ အျခားသူမ်ား ဒုကၡေရာက္ၾကသည္ကို သတိမမူ၊ မသိနားမလည္ဘဲ ရွိတတ္ၾက၏။
မ်ားစြာေသာပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ မုစ္လင္မ္တစ္ဦးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေတြ႕သည့္အခါ ဦးစြာစလာမ္ေမတၱာပို႔သမႈမျပဳဘဲ တစ္ဖက္သား၏ စလာမ္ေမတၱာပို႔သမႈကို ေစာင့္ဆိုင္းေနတတ္ၾကသည္လည္း ရွိ၏။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ကား ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ အေပးအယူပိုင္းဆိုင္ရာက႑ စသည့္က႑အသီးသီးတို႔အနက္ က႑အားလံုးကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရင္း ျပဳျပင္စရာရွိသည့္ စာရိတၱတို႔ကိုပါ အေလးထားျပဳျပင္ၾကေသာ္လည္း လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္းဆုိင္ရာက႑ကို စြန္႔လႊတ္ထားၾကသည္။ ယင္းက႑ကို ဘာသာေရးႏွင့္ မသက္ဆိုင္ဟူ၍ ပစ္ပယ္ထားတတ္ၾကသည္။
အဆိုပါပုဂၢဳိလ္တို႔က လူမႈဆက္ဆံေရးက႑သည္ ရွရီအသ္တရားေတာ္ႏွင့္ မသက္ဆိုင္၊ မိမိတုိ႔စိတ္ႀကိဳက္ျပဳမူႏိုင္သည္။ ရွရီအသ္တရားေတာ္က ဤေနရာတြင္ ပါဝင္ရန္မလိုဟု ခံယူထားၾကသည္။ မ်ားစြာေသာပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ဘာသာေရးကိုင္းရွဳိင္းၿပီး စာရိတၱေကာင္းသူမ်ား ျဖစ္ပါလ်က္ လူတို႔အား ဒုကၡျဖစ္ေစတတ္သည့္ ေသးငယ္ေသာကိစၥရပ္မ်ားကို ျပဳမူတတ္ၾကသည္။ မိမိတို႔လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ အျခားသူတစ္ဦးဒုကၡေရာက္မည္ကို လ်စ္လ်ဴရွဳလ်က္ မိမိတို႔စိတ္ႀကိဳက္ျပဳမူ ဆက္ဆံတတ္ၾကသည္။ စင္စစ္ တမန္ေတာ္ျမတ္သည္ ၾကီးမားသည့္ကိစၥရပ္မ်ားကို အေရးတယူဂရုတစိုက္ ေဆာင္ရြက္သည့္ နည္းတူ ေသးငယ္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကိုလည္း ဂရုျပဳေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိေၾကာင္း ဟဒီးဆ္ၾသဝါဒေတာ္မ်ားတြင္ လာရွိ၏။ (သပ္(စ)ဟီလူလ္မဝါအစ္ဇြ္ (အတြဲ - ၄၊ စာ - ၁၆၄)
လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္းဆိုင္ရာက႑သည္ ဘာသာေရးက႑ တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိၿပီးေနာက္ အစၥလာမ္ဘာသာေရးက႑အားလံုးကို လိုက္နာက်င့္သံုးမွသာ ျပည့္ဝသည့္မုစ္လင္မ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ႏိုင္သည္ကို သတိျပဳသင့္၏။ မည္သည့္ကိစၥမဆို မုစ္လင္မ့္နည္းဟန္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ရမည္။ အျခားသူတို႔၏ နည္းဟန္ျဖင့္ မျပဳလုပ္ထိုက္ေခ်။ (ဟြတ္စ္ႏူလ္အဇီးဇ္က်မ္း (အတြဲ - ၄၊ စာ - ၁၄၉)
လူမႈဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာစည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရန္မွာ (ေရာင္းဝယ္ေရး) အေပးအယူပိုင္းဆုိင္ရာ စည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာျခင္းထက္ ပို၍အေရးႀကီး၏။ အေၾကာင္းမွာ အေပးအယူပိုင္းဆိုင္ရာက႑သည္ လူတို႔၏ပစၥည္းဥစၥာ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို ထိန္းသိမ္းျခင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ၿပီး လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ျခင္းမွာ လူတို႔၏ စိတ္ႏွလံုးခ်မ္းေျမ့သာယာမႈႏွင့္ သက္ဆိုင္ေပသည္။ စိတ္ခ်မ္းသာမႈက ပစၥည္းဥစၥာခ်မ္းသာမႈထက္ အေရးႀကီး၏။
လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ျခင္းျဖင့္ အီမာန္(သက္ဝင္ယံုၾကည္မႈ)၏ေနာက္ အေရးအၾကီးဆံုးျဖစ္သည့္ မိမိဂုဏ္သိကၡာကို ထိန္းသိမ္းရာေရာက္သည္။ မိမိဂုဏ္သိကၡာအတြက္ လူတို႔သည္ မည္သည့္အရာကိုမဆို စြန္႔လႊတ္ရန္ ဝန္မေလးတတ္ၾကေပ။
(ဟဂ်္ဂ်သြလ္ဝဒါအ္) ေနာက္ဆံုးဟဂ်္ျပဳရင္း တမန္ေတာ္ျမတ္က " မုစ္လင္မ္တို႔၏ အသက္၊ ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ ပစၥည္းဥစၥာတို႔ကို ကိယာမသ္(ကမာၻ႕တရားစီရင္မည့္ေန႔) တိုင္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၾကရမည့္ တာဝန္ရွိေၾကာင္း မိန႔္ၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ (ဒအဝါးသိအဗဒိယသ္၊ အစ္(ဆြ္)လာဟူလ္မြစ္လိမီးန္)
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္ စံထားအပ္ေသာ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားသူတို႔၏ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ကို အတုယူ လုိက္နာရန္မလိုေပ။ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ေကာင္းဟူသည္မွာ အေယာင္ေဆာင္မႈ၊ ပလႊားဝင့္ၾကြားမႈမ်ားႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေခ်။
မာနၾကီးမႈႏွင့္ အေယာင္ေဆာင္မႈတုိ႔သည္ လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္းဆုိင္ရာစနစ္ကို အရင္းအျမစ္ကပင္ ၿဖိဳလွဲပစ္မည့္အရာမ်ားျဖစ္သည္။ မာနၾကီးသူသည္ မိမိကိုယ္မိမိ အျခားသူမ်ားထက္ ၾကီးျမတ္သူအျဖစ္ထင္ျမင္ကာ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ အေပၚစီးမွ အႏိုင္ယူလိုၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတစ္ပါးကို မွန္မွန္ကန္ကန္၊ စာနာေထာက္ထားလ်က္ မဆက္ဆံတတ္ၾကေခ်။ အစၥလာမ္ဘာသာက လူမႈဆက္ဆံေရး၌ မိမိကုိယ္မိမိ ႏွိမ့္ခ်ၿပီး က်ဳိးႏြံမႈရွိရန္ ဆံုးမထား၏။ က်ဳိးႏြံျခင္း၊ မိမိကုိယ္မိမိ ႏွိမ့္ခ်ျခင္း မရွိလွ်င္ စာနာျခင္းႏွင့္ ေသြးစည္းညီညြတ္ျခင္း ရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ေခ်။
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္ ထူးျခားသည့္စနစ္ဟု ဆိုရမည္။ ဥပမာအားျဖင့္ စားေသာက္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ တမန္ေတာ္ျမတ္က မိန္႔ၾကားရံုမွ်မက လက္ေတြ႕က်င့္သံုးျပေတာ္မူခဲ့၏။ တမန္ေတာ္ျမတ္က " ငါကိုယ္ေတာ္သည္ အစားအစာစားသံုးသည့္အခါ ေက်းကၽြန္တစ္ေယာက္(က်ဳိးႏြံစြာ) စားသံုးသည့္အလား စားသံုးေတာ္မူသည္" ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
တမန္ေတာ္ျမတ္သည္ အစားအစာ စားသံုးေတာ္မူသည့္အခါ ကိုယ္ကို ကိုင္းညႊတ္၍ထိုင္ၿပီး ႏွစ္ၿခိဳက္စြာႏွင့္လွ်င္ျမန္စြာ စားသံုးေတာ္မူေလ့ရွိ၏။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔မွာ စားေသာက္ရာတြင္ ဟိတ္ဟန္လုပ္၍ တခမ္းတနား စားသံုးၾကသည္မဟုတ္ပါလား။ ဤသုိ႔လြဲမွားစြာ ျပဳလုပ္ေနၾကသည္မွာ ကၽြႏု္ပ္တို႔အတြက္ အမွန္တရားသည္ ဖံုးကြယ္ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔စားသံုးေနသည့္ စားေသာက္ဖြယ္ရာမ်ားသည္ အၾကီးျမတ္ဆံုးျဖစ္ေတာ္မူေသာ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ဘက္ေတာ္မွ ခ်ီးျမႇင့္ခံရသည္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို သေဘာေပါက္သည့္အခါတြင္လည္းေကာင္း၊ ထိုအရွင္ျမတ္သည္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အား အၾကြင္းမဲ့ျမင္ေနသည္ကို စိတ္တြင္း၌ ခံစားသိရွိလာသည့္ အခါတြင္လည္းေကာင္း၊ တမန္ေတာ္ျမတ္ ျပဳေတာ္မူခဲ့သည့္အတုိင္း ကၽြႏ္ုပ္တို႔လည္း က်ဳိးႏြံစြာျပဳၾကမည္မွာ ေသခ်ာ၏။
အၾကီးအကဲတစ္ဦးဦးအား ၾကည္ညိဳေလးစားမႈ အမွန္တကယ္ရွိခဲ့လွ်င္ ၎အၾကီးအကဲ၏ ခိုင္းေစခ်က္ဟူသမွ်ကို တိက်စြာလိုက္နာေဆာင္ရြက္မည္မွာ ဓမၼတာျဖစ္သည္။ ဤနည္းတူပင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ အၾကြင္းမဲ့သိျမင္ေတာ္မူေသာအရွင္ျဖစ္ၿပီး ျမင့္ျမတ္ေတာ္မူေၾကာင္းကိုလည္း နားလည္သေဘာေပါက္ပါလွ်င္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္မ်ားကို ေျမဝယ္မက်နာခံက်င့္သံုးမည္ ျဖစ္သည္။ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ ႀကီးျမတ္ေတာ္မူျခင္း၊ အၾကြင္းမဲ့သိျမင္ေတာ္မူျခင္းတို႔ကို သတိမမူသူတို႔သည္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ပညတ္ခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာမက်င့္သံုးဘဲ ဥေပကၡာျပဳ လ်စ္လ်ဴရွဳၾကမည္ျဖစ္၏။
တမန္ေတာ္ျမတ္ႏွင့္ကၽြႏ္ုပ္တို႔အၾကား ကြာျခားသည့္အဓိကအခ်က္မွာ ဤအခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ တမန္ေတာ္ျမတ္က အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ ၾကီးျမတ္ေတာ္မူေၾကာင္း၊ အၾကြင္းမဲ့သိျမင္ေတာ္မူေၾကာင္းကို သိရွိနားလည္သေဘာေပါက္သျဖင့္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္ဟူသမွ်ကို တိက်စြာလိုက္နာက်င့္သုံုးေတာ္မူခဲ့ၿပီး ၊ ကၽြႏ္ုပ္တို႔မွာကား ထိုသို႔မဟုတ္သျဖင့္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္မ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ ဝန္ေလးေနၾကသည္ မဟုတ္ပါလား။ အကယ္၍သာ ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ စကၡဳအာရံုသည္ ထိုးေဖာက္လ်က္ျမင္ႏိုင္စြမ္းရွိပါလွ်င္ ယေန႔ထက္တိုင္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တမန္ေတာ္ျမတ္၏ စိတ္ေနသေဘာထားမွာ အထက္ေဖၚျပပါအတိုင္း ျဖစ္သည္ကုိ ေတြ႕ျမင္ရမည္မွာ ေသခ်ာေပသည္။
အစၥလာမ္သာသနာေတာ္တြင္ အဘက္ဘက္မွ ျပည့္ဝစံုလင္လွသည့္ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ရွိေနပါလ်က္ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ မည္သည့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ကို အားက်လက္ခံ က်င့္သံုးရဦးမည္နည္း။
ယုတ္စြအဆံုး အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္ မျပည့္စံုသည့္စနစ္ ျဖစ္သည့္တိုင္ေအာင္ အစၥလာမ္ဘာသာကို အၾကီးက်ယ္ဆံုး၊ အျမင့္ျမတ္ဆံုး၊ အမွန္ကန္ဆံုးေသာ ဘာသာဟု အမႊန္းတင္ေၾကြးေၾကာ္ဟစ္ေအာ္ေနၾကသူတို႔သည္ အရွက္တရားရွိၾကပါမူ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် အျခားသူတို႔၏ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ကို အားက်လက္ခံက်င့္သံုးၾကမည္ မဟုတ္ေပ။
မိမိပိုင္သည့္ ေဟာင္းႏြမ္းေနသည့္ ေစာင္ကေလးကို သူတစ္ပါးပိုင္သည့္ သိုးေမႊးေစာင္ထက္ ပိုမုိ၍တန္ဖိုးထားရမည္မွာ ဓမၼတာမဟုတ္ပါလား။ သို႔ေသာ္လည္း ဝမ္းနည္းစရာကၽြႏ္ုပ္တို႔အျဖစ္သည္ကား မိမိတို႔လက္ဝယ္တြင္ တန္ဖိုးၾကီးမားလွသည့္ သိုးေမြးေစာင္ရွိပါလ်က္ ယင္းကိုပစ္ပယ္ၿပီး အျခားသူတို႔၏ေစာင္ကိုမွ အျမတ္တႏိုးၿခံဳေနၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ (ဝအ္ဇ္သဖ္စီးလြဒ္ဒီးန္)
ယင္းက႑ငါးရပ္လံုးကို "ရွရီအသ္" တရားေတာ္ဟု ေခၚ၍ မြစ္လင္မ္တို႔အေနျဖင့္ ယင္းတို႔ကိုလိုက္နာက်င့္သံုးရန္ တာဝန္ရွိ၏။ သို႔ရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ကာလ၌ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ ရွရီအသ္တရားေတာ္ကို က်ဥ္းသည္ထက္က်ဥ္းေအာင္ ျပဳလုပ္လွ်က္ ရွိၾက၏။ အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ကိုသာ ဘာသာေရးျဖစ္သည္ဟု ခံယူၿပီး အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္အား တစ္ပါးတည္းေသာ ကိုးကြယ္ရာအရွင္ျဖစ္ေတာ္မူသည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ မုဟမၼဒ္(ဆြလႅလႅာဟု အလိုင္းဟိ ဝစလႅမ္) သည္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ ေနာက္ဆံုးေစတမန္ေတာ္ျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ခ်က္ရွိလွ်င္ ဂ်ႏၷသ္သို႔ ေရာက္ရွိရန္ လံုေလာက္ၿပီဟု ယူဆၾကေလသည္။ ယင္းသို႔ေသာသူမ်ားသည္ ဆြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာေစာင့္ထိန္းျခင္း၊ စသည့္ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပညတ္ခ်က္မ်ားကို ဖရ္ဇ္ထမ္းေဆာင္ရမည့္ ဝတၱရားမ်ားဟူ၍ လက္ခံယံုၾကည္ၾကေသာ္လည္း လက္ေတြ႕အားျဖင့္ က်င့္သံုးျခင္းမရွိၾကေခ်။ ထိုသုိ႔ ဝတၱရားပ်က္ကြက္ျခင္းေၾကာင့္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္က ျပစ္ဒဏ္ေပးခဲ့ေသာ္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံၿပီးသည့္ေနာက္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑ကို ျပီးျပည့္စံုစြာ လက္ခံထားျခင္းေၾကာင့္ ဂ်ႏၷသ္သို႔ မလြဲမေသြဝင္ေရာက္ၾကရမည္ဟု စြမွတ္ယံုၾကည္ၾကလ်က္ ဆြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇဟ္ေစာင့္ထိန္းျခင္း စသည့္က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က႑ကို ေလးစားစြာလိုက္နာျခင္း မရွိၾကေခ်။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑ႏွင့္ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑ျဖစ္ေသာ ဆြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာေစာင့္ထိန္းျခင္း စသည္တို႔ကို အေရးတယူလိုက္စားေဆာင္ရြက္ၾကေသာ္လည္း က်န္သည့္ အေပးအယူက႑၊ အေရာင္းအဝယ္က႑ အသီးသီးတုိ႔တြင္ (ဟလာလ္) ျပဳပိုင္ေသာနည္းလမ္း၊ (ဟရာမ္) မျပဳပိုင္ေသာနည္းလမ္းဟူ၍ မခြဲျခားေတာ့ပဲ ေပးၾကယူၾက၊ ေရာင္းၾကဝယ္ၾကသည္လည္း ရွိေလသည္။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ အေရာင္းအဝယ္၊ အေပးအယူက႑အသီးသီးကို အေရးတယူလိုက္နာက်င့္သံုးၾကေသာ္လည္း အက်င့္စာရိတၱကို မျပဳမျပင္ ရွိရင္းစြဲအတိုင္းထားလ်က္ ေနၾကသည္လည္း ရွိ၏။ အနည္းငယ္မွ်ေသာ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔သည္သာ မိမိတို႔၏ အက်င့္စာရိတၱတို႔ကို ဆန္းစစ္ျပဳျပင္မႈ ရွိတတ္ၾက၏။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ သူတစ္ပါးအား ႏွစ္ရွည္လမ်ား စာရိတၱပိုင္းဆိုင္ရာ ဆံုးမပဲ့ျပင္မႈ ျပဳခဲ့ၾကေသာ္လည္း မိမိတို႔၏ အမူအက်င့္ဆိုးမ်ားေၾကာင့္ အျခားသူမ်ား ဒုကၡေရာက္ၾကသည္ကို သတိမမူ၊ မသိနားမလည္ဘဲ ရွိတတ္ၾက၏။
မ်ားစြာေသာပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ မုစ္လင္မ္တစ္ဦးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေတြ႕သည့္အခါ ဦးစြာစလာမ္ေမတၱာပို႔သမႈမျပဳဘဲ တစ္ဖက္သား၏ စလာမ္ေမတၱာပို႔သမႈကို ေစာင့္ဆိုင္းေနတတ္ၾကသည္လည္း ရွိ၏။
အခ်ဳိ႕ပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ကား ယံုၾကည္ခ်က္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ က်င့္စဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ အေပးအယူပိုင္းဆိုင္ရာက႑ စသည့္က႑အသီးသီးတို႔အနက္ က႑အားလံုးကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရင္း ျပဳျပင္စရာရွိသည့္ စာရိတၱတို႔ကိုပါ အေလးထားျပဳျပင္ၾကေသာ္လည္း လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္းဆုိင္ရာက႑ကို စြန္႔လႊတ္ထားၾကသည္။ ယင္းက႑ကို ဘာသာေရးႏွင့္ မသက္ဆိုင္ဟူ၍ ပစ္ပယ္ထားတတ္ၾကသည္။
အဆိုပါပုဂၢဳိလ္တို႔က လူမႈဆက္ဆံေရးက႑သည္ ရွရီအသ္တရားေတာ္ႏွင့္ မသက္ဆိုင္၊ မိမိတုိ႔စိတ္ႀကိဳက္ျပဳမူႏိုင္သည္။ ရွရီအသ္တရားေတာ္က ဤေနရာတြင္ ပါဝင္ရန္မလိုဟု ခံယူထားၾကသည္။ မ်ားစြာေသာပုဂၢဳိလ္တို႔သည္ ဘာသာေရးကိုင္းရွဳိင္းၿပီး စာရိတၱေကာင္းသူမ်ား ျဖစ္ပါလ်က္ လူတို႔အား ဒုကၡျဖစ္ေစတတ္သည့္ ေသးငယ္ေသာကိစၥရပ္မ်ားကို ျပဳမူတတ္ၾကသည္။ မိမိတို႔လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ အျခားသူတစ္ဦးဒုကၡေရာက္မည္ကို လ်စ္လ်ဴရွဳလ်က္ မိမိတို႔စိတ္ႀကိဳက္ျပဳမူ ဆက္ဆံတတ္ၾကသည္။ စင္စစ္ တမန္ေတာ္ျမတ္သည္ ၾကီးမားသည့္ကိစၥရပ္မ်ားကို အေရးတယူဂရုတစိုက္ ေဆာင္ရြက္သည့္ နည္းတူ ေသးငယ္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကိုလည္း ဂရုျပဳေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိေၾကာင္း ဟဒီးဆ္ၾသဝါဒေတာ္မ်ားတြင္ လာရွိ၏။ (သပ္(စ)ဟီလူလ္မဝါအစ္ဇြ္ (အတြဲ - ၄၊ စာ - ၁၆၄)
လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္းဆိုင္ရာက႑သည္ ဘာသာေရးက႑ တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိၿပီးေနာက္ အစၥလာမ္ဘာသာေရးက႑အားလံုးကို လိုက္နာက်င့္သံုးမွသာ ျပည့္ဝသည့္မုစ္လင္မ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ႏိုင္သည္ကို သတိျပဳသင့္၏။ မည္သည့္ကိစၥမဆို မုစ္လင္မ့္နည္းဟန္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ရမည္။ အျခားသူတို႔၏ နည္းဟန္ျဖင့္ မျပဳလုပ္ထိုက္ေခ်။ (ဟြတ္စ္ႏူလ္အဇီးဇ္က်မ္း (အတြဲ - ၄၊ စာ - ၁၄၉)
လူမႈဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာစည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရန္မွာ (ေရာင္းဝယ္ေရး) အေပးအယူပိုင္းဆုိင္ရာ စည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာျခင္းထက္ ပို၍အေရးႀကီး၏။ အေၾကာင္းမွာ အေပးအယူပိုင္းဆိုင္ရာက႑သည္ လူတို႔၏ပစၥည္းဥစၥာ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို ထိန္းသိမ္းျခင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ၿပီး လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ျခင္းမွာ လူတို႔၏ စိတ္ႏွလံုးခ်မ္းေျမ့သာယာမႈႏွင့္ သက္ဆိုင္ေပသည္။ စိတ္ခ်မ္းသာမႈက ပစၥည္းဥစၥာခ်မ္းသာမႈထက္ အေရးႀကီး၏။
လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ျခင္းျဖင့္ အီမာန္(သက္ဝင္ယံုၾကည္မႈ)၏ေနာက္ အေရးအၾကီးဆံုးျဖစ္သည့္ မိမိဂုဏ္သိကၡာကို ထိန္းသိမ္းရာေရာက္သည္။ မိမိဂုဏ္သိကၡာအတြက္ လူတို႔သည္ မည္သည့္အရာကိုမဆို စြန္႔လႊတ္ရန္ ဝန္မေလးတတ္ၾကေပ။
(ဟဂ်္ဂ်သြလ္ဝဒါအ္) ေနာက္ဆံုးဟဂ်္ျပဳရင္း တမန္ေတာ္ျမတ္က " မုစ္လင္မ္တို႔၏ အသက္၊ ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ ပစၥည္းဥစၥာတို႔ကို ကိယာမသ္(ကမာၻ႕တရားစီရင္မည့္ေန႔) တိုင္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၾကရမည့္ တာဝန္ရွိေၾကာင္း မိန႔္ၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ (ဒအဝါးသိအဗဒိယသ္၊ အစ္(ဆြ္)လာဟူလ္မြစ္လိမီးန္)
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္ စံထားအပ္ေသာ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားသူတို႔၏ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ကို အတုယူ လုိက္နာရန္မလိုေပ။ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ေကာင္းဟူသည္မွာ အေယာင္ေဆာင္မႈ၊ ပလႊားဝင့္ၾကြားမႈမ်ားႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေခ်။
မာနၾကီးမႈႏွင့္ အေယာင္ေဆာင္မႈတုိ႔သည္ လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္းဆုိင္ရာစနစ္ကို အရင္းအျမစ္ကပင္ ၿဖိဳလွဲပစ္မည့္အရာမ်ားျဖစ္သည္။ မာနၾကီးသူသည္ မိမိကိုယ္မိမိ အျခားသူမ်ားထက္ ၾကီးျမတ္သူအျဖစ္ထင္ျမင္ကာ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ အေပၚစီးမွ အႏိုင္ယူလိုၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတစ္ပါးကို မွန္မွန္ကန္ကန္၊ စာနာေထာက္ထားလ်က္ မဆက္ဆံတတ္ၾကေခ်။ အစၥလာမ္ဘာသာက လူမႈဆက္ဆံေရး၌ မိမိကုိယ္မိမိ ႏွိမ့္ခ်ၿပီး က်ဳိးႏြံမႈရွိရန္ ဆံုးမထား၏။ က်ဳိးႏြံျခင္း၊ မိမိကုိယ္မိမိ ႏွိမ့္ခ်ျခင္း မရွိလွ်င္ စာနာျခင္းႏွင့္ ေသြးစည္းညီညြတ္ျခင္း ရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ေခ်။
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္ ထူးျခားသည့္စနစ္ဟု ဆိုရမည္။ ဥပမာအားျဖင့္ စားေသာက္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ တမန္ေတာ္ျမတ္က မိန္႔ၾကားရံုမွ်မက လက္ေတြ႕က်င့္သံုးျပေတာ္မူခဲ့၏။ တမန္ေတာ္ျမတ္က " ငါကိုယ္ေတာ္သည္ အစားအစာစားသံုးသည့္အခါ ေက်းကၽြန္တစ္ေယာက္(က်ဳိးႏြံစြာ) စားသံုးသည့္အလား စားသံုးေတာ္မူသည္" ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့၏။
တမန္ေတာ္ျမတ္သည္ အစားအစာ စားသံုးေတာ္မူသည့္အခါ ကိုယ္ကို ကိုင္းညႊတ္၍ထိုင္ၿပီး ႏွစ္ၿခိဳက္စြာႏွင့္လွ်င္ျမန္စြာ စားသံုးေတာ္မူေလ့ရွိ၏။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔မွာ စားေသာက္ရာတြင္ ဟိတ္ဟန္လုပ္၍ တခမ္းတနား စားသံုးၾကသည္မဟုတ္ပါလား။ ဤသုိ႔လြဲမွားစြာ ျပဳလုပ္ေနၾကသည္မွာ ကၽြႏု္ပ္တို႔အတြက္ အမွန္တရားသည္ ဖံုးကြယ္ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔စားသံုးေနသည့္ စားေသာက္ဖြယ္ရာမ်ားသည္ အၾကီးျမတ္ဆံုးျဖစ္ေတာ္မူေသာ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ဘက္ေတာ္မွ ခ်ီးျမႇင့္ခံရသည္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို သေဘာေပါက္သည့္အခါတြင္လည္းေကာင္း၊ ထိုအရွင္ျမတ္သည္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အား အၾကြင္းမဲ့ျမင္ေနသည္ကို စိတ္တြင္း၌ ခံစားသိရွိလာသည့္ အခါတြင္လည္းေကာင္း၊ တမန္ေတာ္ျမတ္ ျပဳေတာ္မူခဲ့သည့္အတုိင္း ကၽြႏ္ုပ္တို႔လည္း က်ဳိးႏြံစြာျပဳၾကမည္မွာ ေသခ်ာ၏။
အၾကီးအကဲတစ္ဦးဦးအား ၾကည္ညိဳေလးစားမႈ အမွန္တကယ္ရွိခဲ့လွ်င္ ၎အၾကီးအကဲ၏ ခိုင္းေစခ်က္ဟူသမွ်ကို တိက်စြာလိုက္နာေဆာင္ရြက္မည္မွာ ဓမၼတာျဖစ္သည္။ ဤနည္းတူပင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ အၾကြင္းမဲ့သိျမင္ေတာ္မူေသာအရွင္ျဖစ္ၿပီး ျမင့္ျမတ္ေတာ္မူေၾကာင္းကိုလည္း နားလည္သေဘာေပါက္ပါလွ်င္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္မ်ားကို ေျမဝယ္မက်နာခံက်င့္သံုးမည္ ျဖစ္သည္။ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ ႀကီးျမတ္ေတာ္မူျခင္း၊ အၾကြင္းမဲ့သိျမင္ေတာ္မူျခင္းတို႔ကို သတိမမူသူတို႔သည္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ပညတ္ခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာမက်င့္သံုးဘဲ ဥေပကၡာျပဳ လ်စ္လ်ဴရွဳၾကမည္ျဖစ္၏။
တမန္ေတာ္ျမတ္ႏွင့္ကၽြႏ္ုပ္တို႔အၾကား ကြာျခားသည့္အဓိကအခ်က္မွာ ဤအခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ တမန္ေတာ္ျမတ္က အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္သည္ ၾကီးျမတ္ေတာ္မူေၾကာင္း၊ အၾကြင္းမဲ့သိျမင္ေတာ္မူေၾကာင္းကို သိရွိနားလည္သေဘာေပါက္သျဖင့္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္ဟူသမွ်ကို တိက်စြာလိုက္နာက်င့္သုံုးေတာ္မူခဲ့ၿပီး ၊ ကၽြႏ္ုပ္တို႔မွာကား ထိုသို႔မဟုတ္သျဖင့္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္မ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ ဝန္ေလးေနၾကသည္ မဟုတ္ပါလား။ အကယ္၍သာ ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ စကၡဳအာရံုသည္ ထိုးေဖာက္လ်က္ျမင္ႏိုင္စြမ္းရွိပါလွ်င္ ယေန႔ထက္တိုင္ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တမန္ေတာ္ျမတ္၏ စိတ္ေနသေဘာထားမွာ အထက္ေဖၚျပပါအတိုင္း ျဖစ္သည္ကုိ ေတြ႕ျမင္ရမည္မွာ ေသခ်ာေပသည္။
အစၥလာမ္သာသနာေတာ္တြင္ အဘက္ဘက္မွ ျပည့္ဝစံုလင္လွသည့္ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ရွိေနပါလ်က္ မုစ္လင္မ္တို႔သည္ မည္သည့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ကို အားက်လက္ခံ က်င့္သံုးရဦးမည္နည္း။
ယုတ္စြအဆံုး အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္ မျပည့္စံုသည့္စနစ္ ျဖစ္သည့္တိုင္ေအာင္ အစၥလာမ္ဘာသာကို အၾကီးက်ယ္ဆံုး၊ အျမင့္ျမတ္ဆံုး၊ အမွန္ကန္ဆံုးေသာ ဘာသာဟု အမႊန္းတင္ေၾကြးေၾကာ္ဟစ္ေအာ္ေနၾကသူတို႔သည္ အရွက္တရားရွိၾကပါမူ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် အျခားသူတို႔၏ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္ကို အားက်လက္ခံက်င့္သံုးၾကမည္ မဟုတ္ေပ။
မိမိပိုင္သည့္ ေဟာင္းႏြမ္းေနသည့္ ေစာင္ကေလးကို သူတစ္ပါးပိုင္သည့္ သိုးေမႊးေစာင္ထက္ ပိုမုိ၍တန္ဖိုးထားရမည္မွာ ဓမၼတာမဟုတ္ပါလား။ သို႔ေသာ္လည္း ဝမ္းနည္းစရာကၽြႏ္ုပ္တို႔အျဖစ္သည္ကား မိမိတို႔လက္ဝယ္တြင္ တန္ဖိုးၾကီးမားလွသည့္ သိုးေမြးေစာင္ရွိပါလ်က္ ယင္းကိုပစ္ပယ္ၿပီး အျခားသူတို႔၏ေစာင္ကိုမွ အျမတ္တႏိုးၿခံဳေနၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ (ဝအ္ဇ္သဖ္စီးလြဒ္ဒီးန္)
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရး၏ ထူးျခားပံု
ကၽြႏ္ု္ပ္တို႔မုစ္လင္မ္မ်ားသည္ ဝတ္စားဆင္ယင္ရာ၌လည္း အျခားသူမ်ား၏ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈကို အထင္ၾကီးကာ အတုခိုးဝတ္ဆင္ေနၾကသည္ကို ဝမ္းနည္းဖြယ္ေတြ႕ေနၾကရသည္။ စင္စစ္အစၥလာမ့္အဆံုးအမ၊ လမ္းညႊန္မႈအညီ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈမွာ အဆင့္ျမင့္လွ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားစြာ သတ္မွတ္မထားဘဲ ရုိးသားလံုၿခံဳစြာ ဝတ္ဆင္ရန္သာ ျပဌာန္းထားသည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔အထင္ၾကီးကာ အတုယူဆင္ျမန္းေနၾကည့္ အေနာက္တိုင္းဝတ္စားဆင္ယင္မႈမွာ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ရွဳပ္ေထြးတင္းၾကပ္လွသည္။
ရုိးသားျခင္းသည္ မဂၤလာတစ္ပါးျဖစ္ၿပီး၊ ရုိးသားစြာေနထိုင္က်င့္ၾကံသူသည္ ဒုကၡမ်ားစြာမွ ခ်မ္းသာရာ ရၾကေပသည္။ ဟန္ေဆာင္မႈ၊ ပလႊားဝင့္ၾကြားမႈတ္ို႔ႏွင့္ အတူ ဒုကၡမ်ားစြာပါလာတတ္သည္။ ရိုးသားစြာ က်င့္ၾကံေနထိုင္ျခင္းသည္ လြန္စြာခ်ဳိျမိန္သည့္ အရသာရွိ၏။ သဘာဝအားျဖင့္ လူတိုင္းရိုးသားစြာ ေနထိုင္က်င့္ၾကံလိုၾကေသာ္လည္း စိတ္ၾကီးဝင္မႈႏွင့္ အထင္အျမင္ေသးခံရမည္ကို စိုးရြံမႈတို႔က ဖ်က္ဆီးျခင္းကို ခံေနၾကရသည္။ (ဟြတ္စ္ႏုလ္အဇီးဇ္၊ အစ္(ဆြ္)လာဟူလ္မြစ္လိမီးန္)
အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ စြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာဟ္ဥပုသ္ေစာင့္ထိန္းျခင္း၊ စသည္တို႔မွာ ဖရ္ဇ္မက်င့္မေနရ တာဝန္ျဖစ္သကဲ့သုိ႔ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္လည္း ရွရီအသ္တရားေတာ္၏ အေရးပါအရာေရာက္သည့္ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္ျဖစ္ရကား လူမႈဆက္ဆံေရကို ေကာင္းသည္ထက္ေကာင္းေအာင္ ျပဳေနရန္မွာ ဖရ္ဇ္တာဝန္တစ္ရပ္ျဖစ္၏။ (အိဖာႆြါသ္ အတြဲ ၄၊ စာ ၁၅၁)
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရး စနစ္သည္ လူတို႔၏ သဘာဝစိတ္ဓါတ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္ေသာ္လည္း မ်က္ေမွာက္ေခတ္လူတို႔တြင္ သမာသမတ္က်မႈ၊ အစြဲကင္းမႈမ်ား ေပ်ာက္ဆံုးေနၿပီျဖစ္၏။ အဆိုးရြားဆံုးမွာကား လူတို႔သည္ မိမိတို႔၏ အျဖစ္ကို ဆင္ျခင္သံုးသပ္မႈ မရွိၾကျခင္းျဖစ္၏။ ေတြးေခၚသံုးသပ္ၾကပါမူ အေကာင္းအဆိုးကို ခြဲျခားေတြ႕ျမင္ၾကမည္ျဖစ္၏။ ေတြးေခၚသံုးသပ္သည့္ အေလ့အက်င့္ေၾကာင့္ လူသည္အမွားတစ္ခုခုကို မျပဳလုပ္၊ မက်ဴးလြန္ေတာ့ဟု ကၽြႏ္ုပ္ မေျပာလို။ သို႔ရာတြင္ ေတြးေခၚသံုးသပ္ေလ့ရွိသူ၏ အမွား၊ အားနည္းခ်က္သည္ သူတစ္ပါးဒုကၡေရာက္ေစေလာက္သည့္ အျဖစ္မ်ဳိးအထိ မေရာက္ႏိုင္ေပ။ ေတြးေခၚဆင္ျခင္သံုးသပ္ျခင္းျဖင့္ လူေနမႈဘဝ၏ ဘက္ေပါင္းစံုကုိ သိျမင္ႏိုင္စြမ္းမည္ ျဖစ္ေလသည္။ (ဟြစ္ႏုလ္အဇီးဇ္ တြဲ ၂၊ စာ ၂၇၈။ အိဖာႆြါသ္ တြဲ ၂၊ စာ ၃၆၇)
ရုိးသားျခင္းသည္ မဂၤလာတစ္ပါးျဖစ္ၿပီး၊ ရုိးသားစြာေနထိုင္က်င့္ၾကံသူသည္ ဒုကၡမ်ားစြာမွ ခ်မ္းသာရာ ရၾကေပသည္။ ဟန္ေဆာင္မႈ၊ ပလႊားဝင့္ၾကြားမႈတ္ို႔ႏွင့္ အတူ ဒုကၡမ်ားစြာပါလာတတ္သည္။ ရိုးသားစြာ က်င့္ၾကံေနထိုင္ျခင္းသည္ လြန္စြာခ်ဳိျမိန္သည့္ အရသာရွိ၏။ သဘာဝအားျဖင့္ လူတိုင္းရိုးသားစြာ ေနထိုင္က်င့္ၾကံလိုၾကေသာ္လည္း စိတ္ၾကီးဝင္မႈႏွင့္ အထင္အျမင္ေသးခံရမည္ကို စိုးရြံမႈတို႔က ဖ်က္ဆီးျခင္းကို ခံေနၾကရသည္။ (ဟြတ္စ္ႏုလ္အဇီးဇ္၊ အစ္(ဆြ္)လာဟူလ္မြစ္လိမီးန္)
အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ စြလာသ္ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ရိုဇာဟ္ဥပုသ္ေစာင့္ထိန္းျခင္း၊ စသည္တို႔မွာ ဖရ္ဇ္မက်င့္မေနရ တာဝန္ျဖစ္သကဲ့သုိ႔ လူမႈဆက္ဆံေရးစနစ္သည္လည္း ရွရီအသ္တရားေတာ္၏ အေရးပါအရာေရာက္သည့္ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္ျဖစ္ရကား လူမႈဆက္ဆံေရကို ေကာင္းသည္ထက္ေကာင္းေအာင္ ျပဳေနရန္မွာ ဖရ္ဇ္တာဝန္တစ္ရပ္ျဖစ္၏။ (အိဖာႆြါသ္ အတြဲ ၄၊ စာ ၁၅၁)
ေတြးေခၚသံုးသပ္ၾကပါ
အစၥလာမ့္လူမႈဆက္ဆံေရး စနစ္သည္ လူတို႔၏ သဘာဝစိတ္ဓါတ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္ေသာ္လည္း မ်က္ေမွာက္ေခတ္လူတို႔တြင္ သမာသမတ္က်မႈ၊ အစြဲကင္းမႈမ်ား ေပ်ာက္ဆံုးေနၿပီျဖစ္၏။ အဆိုးရြားဆံုးမွာကား လူတို႔သည္ မိမိတို႔၏ အျဖစ္ကို ဆင္ျခင္သံုးသပ္မႈ မရွိၾကျခင္းျဖစ္၏။ ေတြးေခၚသံုးသပ္ၾကပါမူ အေကာင္းအဆိုးကို ခြဲျခားေတြ႕ျမင္ၾကမည္ျဖစ္၏။ ေတြးေခၚသံုးသပ္သည့္ အေလ့အက်င့္ေၾကာင့္ လူသည္အမွားတစ္ခုခုကို မျပဳလုပ္၊ မက်ဴးလြန္ေတာ့ဟု ကၽြႏ္ုပ္ မေျပာလို။ သို႔ရာတြင္ ေတြးေခၚသံုးသပ္ေလ့ရွိသူ၏ အမွား၊ အားနည္းခ်က္သည္ သူတစ္ပါးဒုကၡေရာက္ေစေလာက္သည့္ အျဖစ္မ်ဳိးအထိ မေရာက္ႏိုင္ေပ။ ေတြးေခၚဆင္ျခင္သံုးသပ္ျခင္းျဖင့္ လူေနမႈဘဝ၏ ဘက္ေပါင္းစံုကုိ သိျမင္ႏိုင္စြမ္းမည္ ျဖစ္ေလသည္။ (ဟြစ္ႏုလ္အဇီးဇ္ တြဲ ၂၊ စာ ၂၇၈။ အိဖာႆြါသ္ တြဲ ၂၊ စာ ၃၆၇)
ေသာကကင္းေဝးေနႏိုင္ေရး
ရွရီအသ္တရားေတာ္၏ ရည္မွန္းခ်က္မွာ လူတို႔အား ေသာကကင္းေဝးစြာႏွင့္ စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ ျဖစ္၏။ မည္သည့္အေျခအေနတြင္မဆို ရွရီအသ္တရားေတာ္သည္ လူတို႔အား ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာမႈရွိေစရန္ ျပညႊန္းထားျခင္း ျဖစ္၏။
ရွရီအသ္တရားေတာ္၏ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို တိက်စြာလိုက္နာက်င့္သံုးသူသည္ စိတ္ဆင္းရဲျခင္း၊ ဝမ္းနည္းပူေဆြးျခင္း၏ဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္ရွိမည္ျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးကိုင္းရွဳိင္းျခင္းမွာ စိတ္ဆင္းရဲမႈအတိဒုကၡတို႔မွ ကင္းစင္ေစၿပီး သုခတရားသာလွ်င္ တိုးပြားလာမည္ျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးကိုင္းရွဳိင္းျခင္းဟူသည္မွာ ကိုယ္ ႏႈတ္ ႏွလံုး သံုးပါးလံုးျဖင့္ အစၥလာမ့္တရားေတာ္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္းကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္၏။ (အိဖာႆြါသ္ တြဲ ၅၊ စာ ၄၄၆)
အလ္မုဖီးဒ္
၁၃/ရဂ်ဗ္/ေယာင္းမုလ္အဟဒ္/ဟိဂ်္ရီ ၁၄၃၆
(မုဖ္သီႏူးရ္မိုဟမၼဒ္ ဆြာဟိဗ္ ဘာသာျပန္ေသာ အစၥလာမ္ႏွင့္ လူမႈဆက္ဆံေရး စာအုပ္မွ ကူးယူတင္ဆက္သည္။ အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ကူးယူသူမ်ားအေနျဖင့္ အေၾကာင္းအရာ အစမွ အဆံုးအထိ ကူးယူျပီး အလ္မုဖီးဒ္မွ ကူးယူေၾကာင္း ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပပါ။ မူလ စာေရးသူႏွင့္ ဘာသာျပန္ဆိုသူတို႔ကိုပါ ပူးတြဲ ေဖာ္ျပပါ။)
Facebook: http://www.facebook.com/almufeed.mm
Email: haroonrangoni@gmail.com
google တြင္ရွာရန္ “ အလ္မုဖီးဒ္ ” ဟု ျမန္မာလိုရိုက္၍ရွာပါ။
မိမိဖုန္းထဲတြင္ ျပန္လည္ဖတ္ရႈရန္ သိမ္းထားလိုပါက Simple Islam.apk ဖုိင္ကို ေဒါင္းလုတ္ဆြဲျပီး Install လုပ္ထားပါ။
